poniedziałek, 14 grudnia 2015

Szyfrołamacz

Wszyscy już chyba wiedzą, że jestem fanką Sherlocka Holmesa. Lubię tę postać, lubię rozwiązywać zagadki i łamigłówki. Jakiś czas temu na jednej ze stron poświęconej książkom o przygodach słynnego detektywa pojawił się szyfr z zachętą do złamania go. Postanowiłam spróbować swoich sił. Rozszyfrowanie prawidłowej treści zajęło mi troszkę ponad godzinę główkowania. A oto jak ów proces przebiegał.

Tekst wygląda tak:

Oyvpsy mey jph vwme mey uwpjghu yxya

Pierwsze i podstawowe założenie: tekst zaszyfrowany (układ wyrazów, liczba liter w wyrazach, odstępy między wyrazami) odpowiada tekstowi oryginalnemu (przed zaszyfrowaniem). Wbrew pozorom to dość ważne założenie, bo w celu utrudnienia rozszyfrowania nadawanych wiadomości stosuje się różne triki i gdyby nasza wiadomość wyszła np. ze słynnej Enigmy wyglądałaby mniej więcej tak:

OYVPS   YMEYJ   PHVWM   EMEYU   WPJGH   UYXYA

Pięć znaków, przerwa, pięć znaków, przerwa itd.; nie wiadomo gdzie kończy się jeden wyraz, a zaczyna następny. Wiemy też, że jeden wyraz zaczyna się wielką literą, więc albo jest to po prostu początek zdania (nie ma kropki na końcu tekstu), albo nazwa własna (np. imię).
Drugie założenie: w miejsce istniejących liter trzeba podstawić inne litery.
Trzecie założenie: zaszyfrowane, czyli zamienione są wszystkie litery. Nie jest to szyfr typu GA-DE-RY-PO-LU-KI, gdzie zamianie ulegają tylko litery w podanych parach, podczas gdy reszta liter w wyrazach i zdaniach zostaje na swoim miejscu.

Kolejna ważna informacja: tekst jest w języku angielskim. To pewnego rodzaju utrudnienie, ale też ułatwienie. Dlaczego? Zaraz do tego dojdziemy.

Swego czasu dużo czytałam na temat osiągnięć Panów: Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego – którzy złamali niemiecką Enigmę. Dowiedziałam się, że języki mają swoje charakterystyczne cechy, jak choćby samogłoski, które występują najczęściej lub najrzadziej. Łamacze kodu Enigmy wiedzieli na przykład, że w języku niemieckim najrzadziej występuje samogłoska Y. Z kolei ze statystyki języka angielskiego wynika, że najczęściej występującą w nim samogłoską jest E. To z kolei wiem z opowiadania „Tańczące sylwetki” Sir Arthura Conana Doyle'a (https://pl.wikipedia.org/wiki/Ta%C5%84cz%C4%85ce_sylwetki). 


W opowiadaniu chodzi o wiadomości pisane „kredą na płocie”, składające się z ciągu ludzików. Pamiętam, jak w opowiadaniu Doyle ustami Sherlocka tłumaczy, że – biorąc pod uwagę statystykę języka angielskiego – gdy zobaczył pięcioliterowy wyraz, w którym aż dwa razy powtarzała się ta sama litera, podstawił w jej miejsce E, otrzymując coś takiego:

_ E _ E _

Stąd już niedaleka droga do słowa: NEVER, czyli „nigdy”. Oczywiście mogło to być również słowo FEVER (gorączka), ale z kontekstu najbardziej pasowało „never”. A to z kolei daje nam kolejne litery itp., itd. tak samo zaczęłam i ja, podstawiając E w miejsce najczęściej występującej litery szyfru. Otrzymujemy więc to:

_ E _ _ _ E     _ _ E    _ _ _     _ _ _ _     _ _ E    _ _ _ _ _ _ _     E _ E _

Już w tej chwili ostatnie słowo wygląda równie obiecująco, co sherlockowe „never”, ale wróćmy na chwilę do początku rozważań. Wiemy, że tekst jest po angielsku. Widać też, że mamy trzy wyrazy trzyliterowe, w tym dwa, które się powtarzają.

Oyvpsy mey jph vwme mey uwpjghu yxya

Wierzcie mi, że nie trzeba być geniuszem, żeby wpaść na pomysł, że takim trzyliterowym wyrazem, który dość często powtarza się w języku angielskim, i w dodatku zawiera literę E, jest THE. Zatem:

_ E _ _ _ E   THE   _ _ _    _ _ _ _   THE  _ _ _ _ _ _ _    E _ E _

Mając już tyle zaczęłam kombinować nad ostatnim słówkiem, bo mogło to być EVER, w kontekście „najlepsza książka ze wszystkich do tej pory wydanych”, albo „największy wróg Sherlocka” – w obydwu przypadkach zasadne byłoby w języku angielskim użycie na końcu zdania słowa „ever”. Jedno słowo wiosny nie czyni, a ja tymczasem zapomniałam, że mam przecież dwie kolejne literki: T i H. Podstawiamy.

_ E _ _ _ E    THE   _ _ _    _ _ TH    THE    _ _ _ _ _ _ _    E _ E _

I tu zrobiło się ciekawie, bo pojawił się czteroliterowy wyraz, który kończy się na TH. To może być np. BOTH (jedno i drugie; obydwa), ale... w języku angielskim jest inne słówko, które pojawia się dość często i może tu pasować: WITH (z). Mielibyśmy wówczas: THE _ _ _ WITH THE – a to wygląda już całkiem sensownie pod względem językowym.

_ EW _ _ E   THE   _ _ _   WITH   THE   _ I _ _ _ _ _    E _ E _

Zastanawiałam się też, czy może litery zostały zmienione wg jakiegoś klucza, np. zwyczajnie przesunięte o pięć miejsc w alfabecie i przypisane na nowo. Na obrazku, który załączam widać próbę przypisania szyfrowi takiego przesunięcia, ale trop okazał się błędny. Wcześniej wypisałam też litery, które w szyfrze w ogóle nie występują, żeby porównac z tym przesunięciem, ale jak mówiłam, trop był zły.

Wracając jeszcze do statystyki języka – po polsku nie, ale w języku angielskim używa się w zdaniach dość dużo słów, które zawierają lub zaczynają się od B oraz R. Zapomniałam też o innych samogłoskach – A oraz Y, które w następnej kolejności zapełniają angielskie słowa. Od razu można stwierdzić, że w szyfrze nie ma takich słów jak np. BLOOD (krew), DOOR (drzwi). Ale w tym języku często pojawiają się zbitki AE / EA, tudzież inne zbitki samogłosek, i przyjrzałam się tekstowi pod tym kątem. Są tylko dwa miejsca, gdzie coś takiego mogło wystąpić – pierwszy i siódmy wyraz. O siódmym wyrazie nie wiemy nic, oprócz zdobycznego I, ale jeśli przyjmiemy, że literze P z szyfru odpowiada druga najczęściej występująca w jęz. angielskim samogłoska, czyli A, otrzymamy:

_ EWA _ E   THE   _ A _   WITH    THE   _ IA _ _ _ _    E _ E _

Teraz, patrząc na pierwszy wyraz nie mogłam oprzeć się myśli o słowie BEWARE – strzeż się; uważaj na. Beware the _ _ _ with the… Mówiłam, że B i R w angielskim nie są tak rzadkie jak w polskim. Czego można się strzec? No na przykład psa, czyli DOG, aaale jeśli podstawiamy A, to już nie pasuje. Zatem może człowieka / mężczyzny?

BEWARE    THE   MAN    WITH   THE    _ IAM _ N _    E _ E _

„Strzeż się człowieka z CZYMŚ”. Czym? Czymś dwuwyrazowym, więc pewnie chodzi o przymiotnik z rzeczownikiem. Tym samym moja teoria o słowie EVER na końcu zdania bierze w łeb, bo całość nie ma sensu. Siódmy wyraz zaczyna się i kończy taką samą literą, a mnie do zbitki _ IAM _ N _ pasuje tylko D, co daje wyraz DIAMOND (brylant, diament). Teraz pozostaje już tylko przetransponować moje początkowe nieszczęsne EVER w coś bardziej sensownego zwłaszcza, że wiemy, iż nie występuje w nim litera R. Co można mieć diamentowego? Mężczyzna o diamentowym czym (na cztery litery, pierwsza i trzecia E)? EYES! I tak oto napis głosi: „Strzeż się mężczyzny o diamentowych oczach”. Voilà!

BEWARE THE MAN WITH THE DIAMOND EYES

Podobało się?

2 komentarze: